Poza asymetryczną sylwetką trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa może prowadzić do problemów z oddychaniem, utrzymującego się bólu, a nawet kalectwa. Które ćwiczenia na skoliozę będą najlepsze?

Co to jest skolioza i jakie są jej rodzaje?

Skolioza to wielopłaszczyznowe odchylenie kręgów względem ich naturalnej krzywizny. Wbrew obiegowej wiedzy nie jest to więc jedynie boczne skrzywienie kręgosłupa, a raczej deformacja obejmująca płaszczyznę czołową, strzałkową oraz poprzeczną.

Złożona wada postawy, jaką jest skolioza, bywa trudna do zdiagnozowania na wczesnym etapie rozwoju organizmu. Stosuje się w tym celu tzw. metodę Cobba, która pozwala ustalić kąt krzywego kręgosłupa. Im jest on większy, tym dysproporcje sylwetki stają się bardziej zauważalne. Postępujące zmiany prowadzą do wygięcia kręgosłupa w bok, przesunięcia barków w różnych kierunkach, cofnięcia piersi, a nawet przemieszczenia bioder.

Ustalenie typu skoliozy, z jaką mamy do czynienia, pomaga w wyznaczeniu optymalnego kierunku leczenia. Ogólny podział uwzględnia skoliozy idiopatyczne (pierwotne) o nieznanej przyczynie oraz skoliozy wtórne, które są związane z przebytymi chorobami nerwowo-mięśniowymi bądź komplikacjami po operacjach. Podczas gdy wiele osób zmaga się ze skoliozą piersiową, inni cierpią na problemy ze skoliozą lędźwiową.

Nieleczona skolioza – czy warto ryzykować?

Skrzywienie o kącie przekraczającym 10 stopni wymaga postępowania terapeutycznego. Na początku może to być rehabilitacja pod okiem fizjoterapeuty, lecz w późniejszej fazie ulgę w bólu przyniesie dopiero operacja skoliozy. Lekceważenie tej przypadłości prowadzi do wielu powikłań zdrowotnych, w tym m.in.:

• postępującej deformacji sylwetki (np. asymetrycznej talii),

• problemów funkcjonalnych – związanych z treningiem, sportem i chodzeniem,

• duszności i zaburzeń w oddychaniu,

• ucisku w klatce piersiowej,

• stałego napięcia i dyskomfortu psychicznego,

• bólu pleców, karku, brzucha oraz niekontrolowanych skurczów mięśni,

• niezadowolenia i kompleksów związanych z widoczną wadą postawy.

Im szybciej problem zostanie wykryty, tym łatwiejsze stanie się życie ze skoliozą. Całkowite wyleczenie jest możliwe, choć niezwykle czasochłonne, dlatego lepiej wcześnie zidentyfikować przyczynę skoliozy i zabrać się za świadomą pracę u podstaw.

Jakie osoby są najbardziej narażone na skoliozę?

Skoliozy najczęściej dotykają dzieci, które dużo czasu spędzają przed telewizorem czy tabletem, często zapominając o zdrowej pozycji i ruchu na świeżym powietrzu. Mogą pojawić się też bardzo wcześnie – nawet przed 3. rokiem życia – jeśli rodzice malucha zbyt wcześnie sięgną po nosidełko lub rozpoczną naukę chodzenia.

Skolioza u dorosłych może być wynikiem zaniedbania oraz braku ćwiczeń prostujących plecy w okresie szybkiego wzrostu organizmu. Powinny uważać na nią również osoby zmagające się z osteoporozą czy zwyrodnieniami dysku oraz te, które kręgosłup złamały.

Najlepsze i najgorsze ćwiczenia korygujące wady postawy

Jak zatem leczyć boczne skrzywienie kręgosłupa? W fazie wzrostu kości, czyli do 21. roku życia, wystarczą ćwiczenia na skoliozę. Ich zadaniem jest zwiększenie napięcia mięśni i uzyskanie zapasu siły do podtrzymania prawidłowej postawy. Tego rodzaju aktywność przyda się też dorosłym poszukującym ćwiczeń na bolące plecy. Skolioza 20 stopni wymaga wspomagania się gorsetem, który wybieramy wspólnie z fizjoterapeutą.

Domowe ćwiczenia na skoliozę – przykładowy plan:

Ćwiczenie	Liczba powtórzeń	Liczba serii	Przerwa
Skłony tułowia w przód (palce do podłogi)	10	2	5 sek.
Siad w podporze o ścianę	5	2	15 sek.
Przysiad	15	3	15 sek.
Retrakcja łopatek do tyłu	20	3	5 sek.
Przyciąganie odcinka lędźwiowego w leżeniu na plecach (nogi uniesione, zgięte w kolanach)	20	3	5 sek.
Skrętoskłony	20	3	5 sek.
Unoszenie nogi od strony skoliozy w leżeniu na plecach	10	2	15 sek.

W leczeniu skoliozy znakomicie sprawdzają się zajęcia sportowe – od karate i piłki nożnej, po pływanie. Ruch wielostawowy w sposób harmonijny wzmacnia całe ciało, przyczyniając się do zatrzymania rozwoju wad postawy.

Jeśli jednak skrzywienie jest znaczne, intensywną aktywność fizyczną należy ograniczyć. Niewskazane są m.in. skoki na skakance czy piłce gimnastycznej, gdyż jeszcze bardziej obciążają one kręgosłup. Skolioza a dźwiganie? To również nie najlepszy pomysł. Podnoszenie ciężarów w pozycji stojącej może zakończyć się poważną kontuzją. Dla podtrzymania kondycji sztangę i hantle lepiej zamienić na rowerek poziomy z wygodnym fotelem, polecany wszystkim osobom z problemami kręgosłupa.

Indywidualna terapia dla najmłodszych – jak zadbać o prawidłowy wzrost?

Podążanie za planem ćwiczeń nie jest metodą na skuteczną walkę z wadami postawy u dzieci. Ich uwagę przyciągną dopiero gry i zabawy korekcyjne, wykonywane w grupie rówieśników lub wspólnie z rodzicami. Jeśli codziennie rano siekamy po jogę lub stretching na zdrowy kręgosłup, warto zachęcić malucha, by naśladował nasze ruchy. Nie musi być idealnie – ważne, aby młody kręgosłup miał stałą porcję ruchu w wielu płaszczyznach.

Wśród angażujących zabaw na skoliozę warto wymienić „Wartę”, w której na sygnał biegające na palcach dzieci podbiegają do ściany, opierając się o nią płasko plecami. Możemy wykorzystać też dmuchanie w piłeczkę, wyrzucanie piłki w leżeniu na brzuchu, marsz z woreczkami na głowie i „Węże”, czyli naśladowanie wijącego ruchu na podłodze.

Skolioza to złożony problem dotykający dzieci i dorosłych. Leczenie skrzywionego kręgosłupa zawsze powinno przebiegać pod okiem lekarza. To on powinien zdecydować, czy powinniśmy sięgnąć po gorset ortopedyczny i jak ostatecznie rozłożyć ćwiczenia, aby nie pogłębiały, a niwelowały dysproporcje ciała.